Laatst zei iemand aan de lunchtafel van Tumult nog: “Ik ging mijn eindexamen in met een 8,7 voor Frans”. Nou hebben wij een redelijk jong team, maar dat ze zich dat nog zo precies herinnert, zegt iets: het heeft diepe indruk gemaakt. En dat maakt het nog steeds. Onze reacties varieerden van: “Wat?!” naar: “Wauw, wat goed!”. Oftewel, nog steeds kunnen we dat gevoel oproepen van trots en tja, misschien ook wel een beetje van jaloezie? Want ook ik kan me mijn eindlijst nog goed herinneren, en jij vast ook, maar een 8,7 voor Frans heb ik nooit gehaald! Cijfers, ik hield ervan. Maar wat zijn de feitelijke voor- en nadelen? En wat zijn de alternatieven? Dat bespreek ik in deze blog.
Een stukje geschiedenis…
Waarom is er überhaupt discussie over cijfers? Het antwoord is simpel: door de ontwikkeling van de kennis die we hebben over leren en onderwijs. Vroeger sloten cijfers naadloos aan op de manier van onderwijs geven. De docent leerde iets aan de leerlingen en testte of de leerlingen dit onthouden hadden. Tegenwoordig zien we de ontwikkeling van kennis toch anders: ieders input, zowel die van de docent als leerling, is namelijk gelijkwaardig in het leerproces. Deze andere manier van leren vraagt een andere manier van beoordelen (assessment). Hebben cijfers hier nog een rol in?
Twee soorten assessment
Er bestaan twee soorten assessment: formatief – en summatief assessment. Formatief assessment wordt voornamelijk ingezet tijdens het leerproces zelf en bestaat vaak uit feedback. Het doel van formatief assessment is om de leerling zo stapje voor stapje verder te helpen in zijn ontwikkeling. Summatief assessment vindt plaats aan het eind van een leerproces of een schoolvak en is vaak een definitieve beoordeling (een cijfer), waaraan je kunt zien wat de leerling (en daarmee het vak) gescoord heeft. Goed om even te kijken naar de voor- en nadelen van summatief assessment ten opzichte van formatief assessment.
De voordelen van cijfers (summatief assessment) op een rij
+ Cijfers verhogen de leerlingbetrokkenheid bij de opdracht, de school en de leerstof.
+ De sociale vergelijking (zie inleiding) die cijfers oproepen hebben voor het gros (zie nadelen) meer positieve effecten (zelfvertrouwen, zelfkennis) dan negatieve effecten (onzekerheid of een slecht zelfbeeld).
+ Opdrachten die met een cijfer worden beoordeeld zijn belangrijk voor studenten op een manier die ‘gewone’ opdrachten nooit kunnen evenaren.
+ Formatief assessment is complexer dan summatief assessment en stelt allerlei (niet altijd haalbare?) voorwaarden aan de leerling:
1. Leerling moet snappen wat het uiteindelijke doel is.
2. Leerling moet zijn huidige doel met het streefdoel kunnen vergelijken.
3. Leerling moet kunnen besluiten welke actie nodig is om dichter bij zijn streefdoel te komen. Daarbij is het objectief vergelijken van formatief assessment bijna onmogelijk, terwijl je cijfers makkelijk naast elkaar legt.
De nadelen van cijfers (summatief assessment) op een rij
– Summatief assessment beïnvloedt de prestatie van de leerling niet. De leerling wordt dus niet beter in wat hij doet. Iets wat bij formatief assessment juist wel het geval is: dit is een veel effectievere manier als het je te doen is om de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van de leerling.
– Erg slecht scorende leerlingen kunnen moeite hebben met cijfers. Voor hen is het beter hun eigen vooruitgang te zien, dan dat ze zichzelf kunnen vergelijken met hun medeleerlingen.
Een belangrijke vraag…
…als je wilt kiezen tussen formatief assessment en summatief assessment is dus de volgende: wat is het doel van het assessment? Gaat het om leerstof en kennis opdoen of gaat het erom dat de betrokkenheid van de leerling ten opzichte van de opdracht, de school of de leerstof vergroot wordt? In het eerste geval is formatief assessment een goede keuze. In het tweede geval kun je beter kiezen voor summatief assessment.
Best of both?
Een ding is duidelijk, cijfers zijn zeker niet ouderwets of niet bruikbaar. Integendeel. Cijfers bieden enorme voordelen. Cijfers, ja of nee, zou ík dus zeker beantwoorden met ja. Maar ik wil er wel iets aan toevoegen. In het ideale geval combineer je cijfers met feedback. Tijdens een leerproces geef je jouw leerling feedback. Het uiteindelijke eindcijfer bepaal je vervolgens door te kijken naar het eindresultaat in combinatie met wat er met jouw feedback gedaan is. Zo combineer je het beste van de twee assessmentvormen!
Wat zijn jouw gedachten over cijfers en feedback? Ik hoor het graag hieronder!
